Αγίου Λουκά, Αρχιεπισκόπου Κριμαίας
Να θυμάστε, σας παρακαλώ, πάντοτε τα λόγια του Χριστού: «οἱ τελῶναι καὶ αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Μτ. 21, 31).
Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός ήταν καλεσμένος στο σπίτι ενός Φαρισαίου Σίμωνα σε γεύμα. Το έμαθε μια πόρνη και αφού αγόρασε πολύτιμο μύρο πήγε τρομαγμένη στο σπίτι του Σίμωνα. Γονάτισε κοντά στα πόδια του Ιησού, τα έβρεχε με τα δάκρυά της, τα σκούπιζε με τα μαλλιά της και τα άλειφε με μύρο. Ο Φαρισαίος Σίμων το έβλεπε και μέσα του κατηγορούσε τον Ιησού αγανακτώντας για το ότι ο Κύριος δεν απομάκρυνε αυτήν την ακάθαρτη και αμαρτωλή γυναίκα. Μέσα του έλεγε: «οὗτος εἰ ἦν προφήτης, ἐγίνωσκεν ἂν τίς καὶ ποταπὴ ἡ γυνὴ ἥτις ἅπτεται αὐτοῦ, ὅτι ἁμαρτωλός ἐστι» (Λκ. 7, 39).
Ο Πολυέλεος Υιός του Θεού κοίταξε με ευσπλαχνία την γυναίκα αυτή και της άφησε τις πολλές της αμαρτίες διότι μετανόησε ειλικρινά και με όλη την καρδιά της αγάπησε Αυτόν που είναι ο Ήλιος της Δικαιοσύνης.
Στο Ναό των Ιεροσολύμων την ώρα που προσφέρονταν θυσίες βρίσκονταν μεταξύ των άλλων ανθρώπων ένας Φαρισαίος, υπερήφανος για την ευσέβειά του, και ένας αμαρτωλός τελώνης περιφρονημένος από όλους. Αυτός δεν τολμούσε να σηκώσει τα μάτια του και χτυπώντας το στήθος του επαναλάμβανε μόνο μία σύντομη ευχή: «ὁ Θεὸς ἰλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» (Λκ. 18, 13). Ο υπερήφανος Φαρισαίος ευχαριστούσε τον Θεό ότι δεν είναι όπως αυτό το πλήθος των αμαρτωλών ανθρώπων ή όπως αυτός ο τελώνης. Όμως αυτόν τον ταπεινό τελώνη έβλεπε από τα ύψη του ουρανού και άκουγε πώς εκείνος χτυπά το στήθος του, Αυτός που με το στόμα του προφήτη Ησαΐα είπε: «ἐπὶ τίνα ἐπιβλέψω, ἀλλ᾿ ἢ ἐπὶ τὸν ταπεινὸν καὶ ἡσύχιον καὶ τρέμοντα τοὺς λόγους μου» (Ησ. 66, 2).
Στην αμαρτωλή γυναίκα στο σπίτι του Σίμωνα Φαρισαίου και στον τελώνη στο Ναό των Ιεροσολύμων πραγματοποιήθηκε ο λόγος του Χριστού γεμάτος πόνο, αγάπη και δικαιοσύνη: «ἦλθε γὰρ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου σῶσαι τὸ ἀπολωλός» (Μτ. 18, 11). Και ένας άλλος: «οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ἰσχύοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾿ οἱ κακῶς ἔχοντες» (Μτ. 9, 12). Ο Φαρισαίος ο οποίος στην προσευχή του υποτίμησε τον τελώνη ήταν από αυτούς τους ανθρώπους που τους σεβόταν ο λαός. Όμως επειδή κατέκρινε τον τελώνη και επειδή ήταν υπερήφανος τον κατηγόρησε ο Κύριος Ιησούς Χριστός ο οποίος είπε: «τὸ ἐν ἀνθρώποις ὑψηλὸν βδέλυγμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ» (Λκ. 16, 15).
Όμως η παραβολή του Τελώνου και του φαρισαίουδεν λέει ότι ο Φαρισαίος έφυγε από το Ναό κατηγορημένος αλλά λιγότερο δικαιωμένος από τον Θεό παρά ο τελώνης. Αυτή είναι η ύψιστη δικαιοσύνη του Θεού. Στα μάτια Του ακόμα και η τέτοια τυπική ευσέβεια των Φαρισαίων έχει την αξία της.
Η παραβολή αυτή του Χριστού, για την οποία σας μίλησα είναι άξια μεγάλης προσοχής διότι σ’ αυτήν ο Κύριός μας μάς έδειξε πόση σημασία έχει η πνευματική φτώχεια, δηλαδή η ταπείνωση, για την προσευχή και για τα καλά έργα. Δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να περηφανευόμαστε για τα καλά και ευάρεστα στον θεό έργα μας και για την ευλάβειά μας. Όλα αυτά πρέπει να τα θεωρούμε φυσικά και αναγκαία. Ούτε πρέπει να δίνουμε προσοχή σ’ αυτά και να τα θυμόμαστε. Το αριστερό μας χέρι να μην γνωρίζει τι κάνει το δεξιό.
Δεν πρέπει να ξέρουμε τι είναι η υπερηφάνεια και τι είναι ο αυτοέπαινος, όπως δεν το ξέρουν τα μικρά παιδιά για τα οποία ο Κύριό μας Ιησούς Χριστός είπε: «ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» (Μτ. 18, 3). Η ταπείνωσή μας μέρα με τη μέρα θα μεγαλώνει αν, ως κανόνα της ζωής μας, θα πάρουμε και έναν άλλο λόγον του Κυρίου: «ὅταν ποιήσητε πάντα τὰ διαταχθέντα ὑμῖν, λέγετε ὅτι δοῦλοι ἀχρεῖοί ἐσμεν, ὅτι ὃ ὠφείλομεν ποιῆσαι πεποιήκαμεν» (Λκ. 17, 10). Να είναι ο οδηγός της ζωής μας η πρώτη και η σπουδαιότερη στους μακαρισμούς εντολή: «μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». (Μτ. 5, 3).
Εδώ θα μπορούσα να τελειώσω την ομιλία μου για την θαυμαστή εκείνη παραβολή του Χριστού. Θέλω όμως, για μια ακόμη φορά, να γυρίσω στο λόγο του Χριστού ο οποίος λέει: «ὅτι τὸ ἐν ἀνθρώποις ὑψηλὸν, βδέλυγμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ» (Λκ. 16, 15). Πρέπει να θυμούνται αυτόν τον λόγο του Χριστού οι άνθρωποι εκείνοι οι οποίοι επιδιώκουν την εύνοια των προϊσταμένων τους και γενικά αυτών που κατέχουν τις υψηλές θέσεις και έχουν την εξουσία στα χέρια τους, τους ζηλεύουν, τους κολακεύουν και δεν τολμούν να τους ελέγξουν για τις άδικες πράξεις τους.
Ο Δίκαιος Θεός βλέπει αυτούς τους «ὑψηλούς» που βάζουν τον εαυτό τους πάνω από όλους, τους ελέγχει και τους κρίνει με το στόμα του προφήτη Ησαΐα: «οἱ γὰρ ὀφθαλμοὶ κυρίου ὑψηλοί, ὁ δὲ ἄνθρωπος ταπεινός· καὶ ταπεινωθήσεται τὸ ὕψος τῶν ἀνθρώπων, καὶ ὑψωθήσεται κύριος μόνος ἐν τῇ ἡμέρα ἐκείνῃ. ἡμέρα γὰρ κυρίου σαβαὼθ ἐπὶ πάντα ὑβριστὴν καὶ ὑπερήφανον καὶ ἐπὶ πάντα ὑψηλὸν καὶ μετέωρον, καὶ ταπεινωθήσονται… καὶ πεσεῖται ὕψος ἀνθρώπων, καὶ ὑψωθήσεται Κύριος μόνος ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ» (Ησ. 2, 11-12, 17). Να θυμόμαστε πάντα τον φοβερό αυτό λόγο του Χριστού και να δοξάζουμε και να επαινούμε μόνο αυτούς που περιφρόνησαν την δόξα του κόσμου και αγάπησαν τον λόγο και την δικαιοσύνη του Θεού, τους αγίους δηλαδή και τους ταπεινούς ανθρώπους. Αμήν.
(Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας, “Λόγοι και Ομιλίες Τόμος Α΄”, εκδόσεις “Ορθόδοξος Κυψέλη”, Θεσσαλονίκη, 2014)