Σᾶς συνιστῶ νά ἔχετε σὲ ὅλα διάκριση καὶ φρόνηση. Νά ἀποφεύγετε τὰ ἄκρα. Οἱ αὐστηρότητες συμβαδίζουν μέ τὰ μέτρα τῆς ἀρετῆς. Αὐτός πού δέν ἔχει μεγάλες ἀρετὲς καὶ συναγωνίζεται μέ τοὺς τελείους, θέλοντας νά ζεῖ μὲ αὐστηρότητα, ὅπως οἱ ἅγιοι ἀσκητές, αὐτὸς κινδυνεύει νά ὑπερηφανευθεῖ καὶ νά πέσει. Γι’ αὐτὸ νά πορεύεσθε μέ διάκριση καὶ νά μὴν ἐξαντλεῖτε τὸ σῶμα μέ ὑπέρμετρους κόπους. Νά θυμᾶστε πώς ἡ ἄσκηση τοῦ σώματος ἁπλῶς βοηθάει τὴν ψυχὴ νά φτάσει στήν τελειότητα· ἡ τελειότητα κατορθώνεται κυρίως μέ τὸν ἀγώνα τῆς ψυχῆς.
Μὴν τεντώνετε περισσότερο ἀπὸ τὸ μέτρο τή χορδή. Νά ξερετε ὅτι ὁ Θεὸς δέν ἐκβιάζεται στίς δωρεὲς Του. Δίνει, ὅταν Αὐτὸς θέλει. Ὅ,τι παίρνουμε, τὸ παίρνουμε δωρεὰν ἀπὸ τὸ θεῖο ἔλεος.
Μὴ ζητᾶτε νά φτάσετε ψηλά μέ μεγάλες ἀσκήσεις χωρὶς νά ἔχετε ἀρετές, γιατὶ κινδυνεύετε νά πέσετε σὲ πλάνη γιά τὴν ἔπαρση καὶ τὴν τόλμη σας. Ὅποιος ἐπιζητεῖ θεῖα χαρίσματα καὶ ὑψηλὲς θεωρίες, ἐνῶ εἶναι ἀκόμα φορτωμένος μέ πάθη, αὐτός, σὰν ἀνόητος καὶ ὑπερήφανος, πλανιέται. Πρῶτα ἀπ’ ὅλα ὀφείλει ν’ ἀγωνιστεῖ γιά τὴν κάθαρσή του. Ἡ θεία χάρη στέλνει τὰ χαρίσματα σὰν ἀμοιβὴ σ’ ὅσους ἔχουν καθαριστεῖ ἀπὸ τὰ πάθη. Τοὺς ἐπισκέπτεται χωρὶς θόρυβο καὶ σὲ ὥρα πού δέν γνωρίζουν.
***
Οἱ πειρασμοὶ παραχωροῦνται γιά νά φανερωθοῦν τὰ κρυμμένα πάθη, νά καταπολεμηθοῦν κι ἔτσι νά θεραπευθεῖ ἡ ψυχή. Εἶναι καὶ αὐτοὶ δεῖγμα τοῦ θείου ἐλέους. Γι’ αὐτὸ ἄφησε μ’ ἐμπιστοσύνη τὸν ἑαυτὸ σου στά χέρια τοῦ Θεοῦ καὶ ζήτησε τή βοήθειά Του, ὥστε νά σὲ δυναμώσει στόν ἀγώνα σου.
Ἡ ἐλπίδα στόν Θεὸ δέν ὁδηγεῖ ποτέ στήν ἀπελπισία. Οἱ πειρασμοὶ φέρνουν ταπεινοφροσύνη. Ὁ Θεὸς ξέρει τὴν ἀντοχὴ τοῦ καθενὸς μας καὶ παραχωρεῖ τοὺς πειρασμοὺς κατὰ τὸ μέτρο τῶν δυνάμεών μας. Νά φροντίζουμε ὅμως κι ἐμεῖς νά εἴμαστε ἄγρυπνοι καὶ προσεκτικοί, γιά νά μὴ βάλουμε μόνοι μας τὸν ἑαυτὸ μας σὲ πειρασμό.
Ἐμπιστευθεῖτε στόν Θεὸ τὸν Ἀγαθό, τὸν Ἰσχυρό, τὸν Ζῶντα, καὶ Αὐτὸς θὰ σᾶς ὁδηγήσει στήν ἀνάπαυση. Μετά τίς δοκιμασίες ἀκολουθεῖ ἡ πνευματικὴ χαρά. Ὁ Κύριος παρακολουθεῖ ὅσους ὑπομένουν τίς δοκιμασίες καί τίς θλίψεις γιά τή δική Του ἀγάπη. Μὴ λιποψυχεῖτε λοιπὸν καὶ μὴ δειλιάζετε.
Δέν θέλω νά θλίβεστε καὶ νά συγχύζεστε γιά ὅσα συμβαίνουν καί εἶναι ἀντίθετα στή θέλησή σας, ὅσο δίκαιη καὶ ἂν εἶναι αὐτή. Μιά τέτοια θλίψη μαρτυρεῖ τὴν ὕπαρξη ἐγωισμοῦ. Προσέχετε τὸν ἐγωισμό πού κρύβεται κάτω ἀπὸ τή μορφή τοῦ δικαιώματος. Προσέχετε καὶ τὴν ἄκαιρη λύπη πού δημιουργεῖται μετὰ ἀπὸ ἕνα δίκαιο ἔλεγχο.
Ἡ ὑπερβολικὴ θλίψη γιά ὅλα αὐτὰ εἶναι τοῦ Πειρασμοῦ. Μία εἶναι ἡ ἀληθινὴ θλίψη. Αὐτή πού δημιουργεῖται, ὅταν γνωρίσουμε καλὰ τὴν ἄθλια κατάσταση τῆς ψυχῆς μας. Ὅλες οἱ ἄλλες θλίψεις δέν ἔχουν καμιὰ σχέση μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ.
Φροντίζετε νά περιφρουρεῖτε στήν καρδιά σας τή χαρά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ νά μὴν ἐπιτρέπετε στόν Πονηρὸ νά χύνει τὸ φαρμάκι του. Προσέχετε! Προσέχετε, μήπως ὁ παράδεισος πού ὑπάρχει μέσα σας μετατραπεῖ σὲ κόλαση.
***
Ἡ πνευματικὴ σᾶς ἐργασία να εἶναι ἡ ἐξετάσῃ τῆς καρδίας σᾶς. Μήπως φωλιάζει σ’ αὐτὴν σὰν φαρμακερὸ φίδι ἡ ὑπερηφάνεια, τὸ πάθος που γεννάει πολλὰ κακά, ποὺ ἀπονεκρώνει κάθε ἀρετή, ποὺ δηλητηριάζει τὰ πάντα. Σ’ αὐτὴ τὴν ἑωσφορικὴ κακία πρέπει να στραφεῖ ὅλη σᾶς ἡ φροντίδα. Μέρα καὶ νύχτα να σᾶς γίνει ἔργο ἀδιάλειπτο ἡ ἔρευνα τῆς.
Θὰ εἶναι ἀλήθεια, νομίζω, ἄν πω ὅτι ὅλη ἡ πνευματικὴ μας φροντίδα συνίσταται στήν ἀναζητήσῃ καὶ ἐξόντωση τῆς ὑπερηφάνειας καὶ τῶν παιδιῶν τῆς. Ἂν ἁπαλλαγοῦμε ἀπ’ αὐτὴν καὶ θρονιάσουμε στήν καρδία μας τὴν ταπεινοφροσύνη, τότε ἔχουμε τὸ πᾶν. Γιατὶ ὅπου βρίσκεται ἡ ἀληθινὴ κατὰ Χριστὸν ταπείνωση, ἐκεῖ βρίσκονται μαζεμένες καὶ ὄλες οἱ ἄλλες ἀρετές που μας ὑψώνουν ὡς τὸ Θεό.
Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως