Η ονομασία Μυρτιδιώτισσα, ως προσωνύμιο της Παναγίας μας, προέρχεται από την εικόνα που βρέθηκε στα Κύθηρα ανάμεσα σε μυρτιές.
Πιο συγκεκριμένα, η εικόνα της Θεοτόκου με τον Χριστό βρέθηκε από έναν βοσκό σε μια κοιλάδα νοτιοδυτικά του νησιού γεμάτη από μυρτιές , που ονομάζεται Μυρτίδια, πιθανότατα τον 13ο αιώνα μΧ. ή κατά άλλους το 1160 ή κατά κάποιους άλλους ερευνητές τον 15ο αιώνα. Λόγω της τοποθεσίας, η Θεοτόκος έλαβε το προσωνύμιο ‘‘Μυρτιδιώτισσα” και η εικόνα ονομάστηκε εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας. Στην εικόνα αρχικά διεκρίνοντο καθαρά τα χαρακτηριστικά μέχρι στέρνων της Θεομήτορος και του Χριστού με την πάροδο όμως του χρόνου απέκτησε σιγά-σιγά το σκούρο χρώμα.
Βάσει της παράδοσης, πολύ πιθανό είναι ότι η ιστόρηση της εικόνας αυτής έγινε από τον Ευαγγελιστή Άγιο Λουκά ( 1ος μΧ αιώνας) .
Λόγω των συχνών πειρατικών επιδρομών η εικόνα μεταφέρθηκε στο φρούριο της πρωτεύουσας των Κυθήρων από όπου και επανήλθε στα Μυρτίδια μεταξύ του 1824 και του 1855, το έτος δε 1915 μεταφέρθηκε στην Αθήνα μαζί με άλλες θαυματουργές εικόνες (Παναγία της Τήνου, Χρυσαφίτισσα, και άλλες) για τις δεήσεις που γίνονταν με σκοπό την αποκατάσταση της υγείας του Βασιλέως Κωνσταντίνου.
Η αγάπη των Κυθηρίων φύλαξε την εικόνα μέσα σε μια ολόχρυση επένδυση, αληθινό αριστούργημα φτιαγμένο από τον κρητικό καλλιτέχνη Νικόλαο Θεόφιλο Σπαθάκη κατά το έτος 1837 .
Η Σύναξη της Ιεράς Εικόνας τελείται κάθε χρόνο στις 24 Σεπτεμβρίου.